“Deze periode voelt als een hoofdstuk uit een ver verleden, maar ik herken veel aspecten bij cliënten
en hun omgeving. “
Column | Thea Swinkels
In mijn eerste column start ik met erkenning voor de achtbaan die een verslaving geeft. Voor de verslaafde zelf, maar ook voor de omgeving en hulpverlening. Ik heb aan alle drie de kanten gestaan en neem je mee in mijn verhaal. Mijn naam is Thea Swinkels en ik werk als psycholoog bij Changes GGZ Weert.
Wanneer een verslaving start, kom je terecht in een achtbaan waar je in eerste instantie geen idee van had dat je er überhaupt voor in de rij stond. Een rollercoaster die zo intens diep kan gaan dat je niet meer weet hoe je moet handelen. Dat geldt voor de verslaafde en voor de omgeving. Het is een rollercoaster die vaak onbegrijpelijk is voor mensen die nooit met een verslaving of een verslaving bij een geliefde te maken hebben gehad.
Het is een rollercoaster waarin je het gedrag van de betreffende verslaafde persoon tot op het bot kan haten en tegelijkertijd zielsveel van dezelfde persoon kan houden. Door deze liefde lukt het je niet om los te laten uit angst voor doemscenario’s die helaas ook echt uit kunnen komen.
Gedrag van de persoon met de verslaving of mensen uit hun omgeving wordt bovendien vaak niet begrepen of over geoordeeld. Hoe kan je zover gaan?
Mijn moeder was verslaafd
Mijn moeder was verslaafd en is na acht jaar clean te zijn uiteindelijk na een terugval gestorven. Deze periode voelt als een hoofdstuk uit een ver verleden, maar ik herken nog altijd veel aspecten bij onze cliënten en hun omgeving. De herinnering aan haar is op meerdere manieren krachtig en waardevol voor mij geworden. Hierdoor begrijp ik als psycholoog en als mens waar mensen vandaan komen als ze op een bepaalde manier handelen.
Ik heb van alles geprobeerd om uit de ongevraagde rollercoaster te stappen: voor mama zorgen, papa waar ik kon (als kind) steunen, lasten en schade opvangen, boos worden, iedereen om mij heen wegduwen, vluchten, naar het buitenland verhuizen, geen contact meer opnemen, zelf middelen gebruiken, een eetstoornis ontwikkelen. Maar wat je ook probeert, je zit in deze achtbaan. Het karretje dendert door. Zonder noodrem, zonder escape.
De zoektocht naar hulp
Het bewoog mij om zeer ‘dwingende’ sprongen te maken bij de hulpverlening. Ik wilde passende hulp voor haar. Dus schreef ik de verzekering boze brieven. In mijn ogen zagen ze mijn moeder als een nummertje die het maar moest doen met die klote wachtrijen. Het is alleen toevallig wel míjn moeder. Een écht persoon, één waar ik zielsveel van houd. Wat moest zij nou met een wachtrij van acht maanden, terwijl ik haar kapot zag gaan.
De hulp kwam uiteindelijk – voor haar en voor mij
De eerste psychiater de ik sprak tijdens de intake voor de kliniekopname van mijn moeder zal ik nooit vergeten. Vriendelijk en zonder te oordelen keek hij mij aan en sprak de woorden: “Je hoeft niet meer de hulpverlening van je ouders te zijn, je mag gewoon weer dochter worden.” Deze zachtheid heeft me enorm geraakt en hierdoor besefte ik hoe belangrijk het eerste contact wel niet is als je eindelijk om hulp vraagt. Die eerste blik, het contact, de lach van een vriendelijk persoon wanneer jij net uit een bizarre thuissituatie komt. Het was maar één intakegesprek en het is al jaren geleden, maar het blijft me altijd bij. Ik heb hem nooit meer gezien, maar nog altijd herinner ik mij deze man en dit moment. Het werd enorm belangrijk voor mij: mijn moeder werd gezien en ik werd gezien.
Ik ben enorm dankbaar voor het team van de kliniek waar mama in zat. Eindelijk haalde ze haar uit haar zelfmedelijden, waardoor ze weer haar man en kinderen kon zien voor wie ze waren, en daarmee ook onze wanhoop en verdriet. Dankzij die kliniek las ze uiteindelijk ook de brief die ik naar verzekeringsmaatschappijen had geschreven. Een heel boos en pittig verhaal van een heel boos en pittig meisje, waarin eigenlijk alleen maar de liefde stroomde van een dochter die enkel haar mama terug wilde.
Een dochter die alleen nog maar boos kon worden op haar mama en echt niet meer in het gezicht kon zeggen dat ze van haar hield. Maar op deze manier stiekem toch een weg vond om kenbaar te maken dat de liefde niet weg is. Niet lang daarna vertelde mijn mama: “Ik heb je brief gelezen.” Ze keek me diep in mijn ogen aan: “Ik hou ook van jou.” Dit werd natuurlijk niet verder uitgesproken. Daar was ik te veel puber en ook nog veel te gekwetst voor. Zo heeft iedereen in ons gezin hun eigen verhaal. Elk lid zat in een eigen achtbaan.
Verslaving is taai
Verslaving is taai. Taai voor de persoon zelf, maar ook voor de mensen eromheen en voor de hulpverlening. Voor iemand in verslaving mag alles wijken voor gebruik. Van een klein leugentje tot forse fraude, van zelfverloochening naar liegen naar je omgeving. Ik weet als geen ander hoe pijnlijk het is als iemand waar je zo van houdt zijn of haar middel boven jou zet.
Ik weet hoe het is als je die persoon steeds meer ‘slaaf’ ziet worden en zichzelf kapot ziet maken. Ik weet hoe hartverscheurend het is wanneer je die persoon zichzelf kapot ziet maken en steeds meer grenzen ziet verleggen. Bij sommige mensen zelfs tot de ultieme grens bereikt is: de dood.
Het is zelfs nog meer frustrerend als dat bij iemand gebeurt waar je zo ontzettend veel van houdt; en dat elke poging om deze persoon te helpen in de hulpverlening ‘redden’ genoemd wordt (lees: dramadriehoek).
Het is taai dat de persoon waar je zo van hield steeds minder zichtbaar is en dat die persoon een liegend, manipulerend en bedriegend wezen is geworden die zichzelf heel zielig vindt en de schuld aan alles en iedereen geeft. Misschien zelfs ook aan jou. Misschien bekruipt jou het gevoel dat de verslaving door jou komt. Of dat degene met verslaving zichzelf zo kleineert dat jij die persoon aan het ‘redden’ bent met troosten, of blijven zeggen hoe leuk die persoon wel niet is, terwijl die persoon alles wat jij zegt afslaat en wegwuift.
Loslaten en je weg vinden
Er is maar één manier om uit het drama te stappen en dat is stoppen om eraan mee te doen. Dit is een lang traject geweest waarbij ik alle hulp pakte die me aangereikt werd. Het was taai, vermoeiend, maar het was het waard.
Uiteindelijk kon ik mijn wrok loslaten en vol liefde bij mijn moeder aan het bed zitten toen ze (na acht jaar clean te zijn geweest) teruggevallen was. Een terugval die dodelijk bleek te zijn. Loslaten zorgde ervoor dat ik aan het einde van haar leven vol liefde naast haar bed kon zittenen als laatste woorden kon uitspreken: “Mama, je weet toch dat we van je houden.” Waarop mama antwoordde: “Dat weet ik toch, meiske.” Het waren haar laatste woorden. Ik kon de kracht van de liefde van mijn familie zien toen we in een cirkel om haar bed stonden en mama te midden van ons haar laatste adem uitblies.
Vlak daarna heb ik een besluit genomen: dit stopt bij mij
Ik ben mijn startende verslaving en langdurige eetproblematiek aangegaan. Ik vloog naar India en deed Vipassana, familieopstellingen, ademwerk, lichaamswerk, dans, hypnose, innerlijk kindwerk, ceremonies, verbindende communicatie en meer om het tij te keren.
De dingen die ik vandaag de dag in de kliniek doe heb ik zelf ook ondergaan. Ik heb aan de andere kant gestaan en kan me indenken hoe mensen zich voelen als ze hun verslaving aangaan.
Ik weet hoe het is om kwetsbaar, boos, teleurgesteld of verteerd door zelfmedelijden te zijn. Ik snap hoe het is als je jouw geliefde niet goed kan zien, vanwege een projectie, waardoor deze geliefde (of een baas of een therapeut) ineens symbool staat voor je moeder. Wanneer er vanwege zelfmedelijden, wrok, schuld of schaamte geen ruimte meer is voor inlevingsvermogen naar je omgeving. En als die ruimte er ineens wel is je heel jouw levensverhaal weer mag herschrijven met deze nieuwe informatie. Dit doorleeft te hebben, maakt je echter ook krachtig en veilig voor de ander; het schept vertrouwen.
Op zoek naar de persoon achter de verslaving
Ik eer mijn moeder nog elke dag; ze was een kleurrijk, creatief, bijzonder, excentriek, speels en heel gevoelig persoon. Ter ere van deze vrouw ben ik mijn ervaringen om gaan zetten in kracht. Een kracht waarin ik vol passie nu dagelijks mensen mag zien en mag ontmoeten die te maken hebben met deze dodelijke taaie ziekte. Een persoon die soms niet te harden is door het verslavingsgedrag, maar waarachter die persoon zit waar zielsveel en heel diep van gehouden kan en mag worden.
Als hulpverlener ben je niet beter of meer dan degene die jij aan het begeleiden bent; je bent gewoon een stapje verder, en vaak heb je meer overzicht, en vanuit deze gelijkwaardigheid kan je naast elkaar mens zijn en elkaar helpen. Wie weet ga jij ook ooit iemand nodig hebben en kan je de kracht voelen om kwetsbaar te durven zijn, en de nog grotere kracht voelen om deze volledig te mogen omarmen om het in de toekomst anders te doen.
Waar zit jouw kracht en durf je deze kwetsbaar te omarmen?
Thea is werkzaam in Weert, waar ze voornamelijk trauma en innerlijk kind behandelt. Met een hecht team van collega’s – en haar drie honden – werkt ze met veel plezier, vol enthousiasme en veel creativiteit samen aan de behandeling van onze cliënten met een verslaving. Een van haar grootste drijfveren is om echt de persoon achter de verslaving te mogen ontdekken en van mens tot mens te ontmoeten, waardoor je jezelf ook weer mag ontmoeten via de ogen van de ander.
Hulp nodig?
Plan een eerste kennismakingsgesprek
Heb jij hulp nodig? Wij helpen je bij jouw verslaving.
Laat hieronder je gegevens achter en een van onze collega’s neemt zo snel mogelijk contact met je op.
Liever direct iemand spreken? Bel 088 – 242 6437 (24/7 bereikbaar).
Privacybeleid: Bij het versturen van jouw aanmelding ga jij akkoord met onze privacy voorwaarden. Changes GGZ gaat zeer voorzichtig om met jouw gegevens. Je kunt op ieder moment vragen om verwijdering. Bekijk hier het privacyverklaring van Changes GGZ.